Yeme Sorunları
Yeme Bozuklukları, yeme davranışı ve yemekle ilgili duyguların ve düşüncelerin bireye ciddi boyutlarda rahatsızlık vermesiyle ortaya çıkar. Diyet yapma davranışı, yeme bozukluklarının gelişimine yol açan ortak uyarıcıdır. Kişinin yiyeceklere, kiloya ve görünüşe aşırı derecede takıntılı olma durumunun; sağlığına, ilişkilerine ve günlük aktivitelerine ters etki yapma derecesine kadar gitmesine neden olmaktadır.
Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme Bozuklukları, sadece yiyecek ve ağırlık ile ilişkili değildir. Bedensel belirtiler ön planda gibi görünse de ciddi psikolojik sorunlarla birlikte ilerler. Oluşan bir yeme bozukluğu, içsel yaşanan karmaşaya dışsal bir çözüm getirmektir. Yeme Bozukluklarının oluş nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Etiyolojide biyolojik ve psikososyal nedenlerin birlikte rol oynadığı sanılmaktadır. Yeme Bozukluklarının altında yatan sebepler; düşük benlik saygısı, depresyon, kontrol kaybı duygusu, değersizlik, kimlik karmaşaları, aile içi iletişimde problemler ile ilişkilendirilmektedir.
Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Zaman zaman psikolojik sebeplere, duygu durumlarına göre tabakların ve öğünlerin şekillenmesi mümkün olabilir. Kişiye yeme bozukluğu tanısı konulabilmesi için başlıca belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Kısa sürede aşırı kilo vermek
- Sık sık kalori hesabı yapmak
- Sosyal alanlarda yemek yemekten çekinme ve yemek yerken gerginlik
- Büyük ölçüde vitamin kaybı
- Kilo alma kaygısı ve sürekli kilo vermeye yönelik sohbet etme
- Ciltte ve ağız bölgesinde ve özellikle dişlerde oluşan kusurlar
- Aşırı derecede spor yapma
- Kusmaya bağlı olarak oluşan mide rahatsızlıkları
Yeme Bozukluğu Türleri Nelerdir?
1. Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya Nervoza hastaları genellikle; özgüvenleri düşük, eleştirici ve mükemmeliyetçi insanlardır. Tehlikeli derecede zayıf olmalarına rağmen kendilerini "şişman" hisseder ve aynaya baktıklarında kendilerini istenilen kilonun üzerinde görür. Kilo almaktan ve şişman olmaktan aşırı derecede korkar. Hastalığın erken safhalarında yeme davranışları ile ilgili sorunları olduğunu inkâr ederler ancak yemek yeme, yiyecek ve kilo kontrolü onlar için takıntı haline gelmiştir.
2. Bulimia Nervoza
Bulimiya Nervoza hastaları sık tekrarlayan yeme nöbetlerinde fazla miktarda besin tüketir. Çoğu zaman şeker, karbonhidrat ve yağ oranları yüksek olan çok miktarda kalorili yiyecekler seçerek, çok hızlı yiyerek, bazen yemeği tatmadan yutabilirler. Yeme nöbetleri esnasında, hastalar kendilerini kontrol dışı hisseder. Nöbetten sonra bu davranışını telafisinde: aç kalma, kendini kusturma, fazla miktarda müshil (laksatif) ya da diüretik kullanma, aşırı egzersiz yapma ya da bu davranışların hepsini bir arada gösterme takip eder. İğrenme ya da utanma duygusu sebebiyle genelde bulimik davranışlarını gizlice yapar. Hastanın her yemekten sonra kusması tıbbi sorunları da beraberinde getirir.
3. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu olan hasta yemek yerken kontrolünü kaybeder. BN hastalığından farklı olarak yeme davranışının telafisini (kusma, egzersiz yapma, aç kalma gibi) yapmaz. Aynı zamanda fazla yemenin yol açtığı suçluluk, utanç ve sıkıntı tekrar aynı yeme döngüsünü yaşamalarına neden olur. Sonuç olarak bu hastaların kilosu genelde normalin biraz üstü ya da normalden çok fazladır. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu olan obez hastalar, özellikle kalp-damar hastalıkları ve yüksek tansiyon riski taşır.
4. Duygusal Yeme Bozukluğu
Duygusal yeme bozukluğu, kişinin olumsuz duygu durumlarının etkisiyle aç olmamasına rağmen sürekli yemek yemeye yönelmesi durumudur. Bu yeme bozukluğunun altında yatan nedenler problemlerle baş etme mekanizmasının yetersizliği, öğrenilmiş davranışlar, gıda yoksunluğu yaşama gibi birçok neden olabilir. Duygusal yeme bozukluğu tedavi edilmezse, obezite gibi ciddi hastalıklara zemin hazırlayabilmektedir.
5. Sınıflandırılamayan Yeme Bozukluğu
Anoreksiya nervoza hastası kişi hiç yemek yemez, Bulimia Nervoza hastası aşırı yemek yer ve sonrasında yediklerini kusarak çıkarır. Öte yandan sınıflandırılamayan yeme bozukluklarında ise kişi aşırı yemek yer fakat yediklerini çıkarmaz; yemeği çiğner ve henüz yutmadan çıkarır. Bunun gibi normal olmayan yeme alışkanlıkları, sınıflandırılamayan yeme bozuklukları olarak tanımlanır.
Yeme Bozukluğu Tedavisi Nedir?
Yeme Bozuklukları, ruhsal ve fiziksel sağlığın arasındaki ayrılmaz bütünleşik bağı göstermektedir. Fiziksel sağlığın sürekli olabilmesi için ruhsal durumun da düzeltilmesi gerekir, aynı durum tersi için de geçerlidir. Bu yüzden Anoreksiya Nervoza hastalarını tedavi etmenin ilk adımı kilonun sağlıklı bir düzeye getirilmesi; Bulimia Nervoza hastalarında ise ilk adım yeme ve kusma nöbetlerinin engellenmesidir. Ancak bu tedavide yol alabilmek için öncelikle kişinin hasta olmasına sebep olan veya hastalığını kötüleştiren, altta yatan duygusal sorunları çözmek gerekir.
Yeme bozuklukları olan kişilerin, hastalıklarını tetikleyen düşünceler, duygular ve davranışlar hakkında bilgi edinmesi ve anlaması için mutlaka psikolojik destek gereklidir. Yeme Bozukluklarının tedavisinde Genel Tıbbi Bakım, Beslenme Danışmanlığı, Psikolojik Danışmanlık ile beraber yürütülmesi gerekmektedir.
