Madde Bağımlılığı
Madde kullanımı ve bağımlılık çağımızın en büyük tehditlerinden birini oluşturmaya başlamıştır. Bu konuda bilgi sahibi olmak madde bağımlılığını önleme ya da tedavi etme açısından çok önemlidir. Madde bağımlılığı toplum için sosyal, ekonomik, psikolojik birçok problemi de beraberinde getirir. Bu konu bir tabu olarak görüldüğü ve fazla konuşulmadığı için de zamanında fark edilememekte, gençler bilgilendirilememekte ve yardımcı olunmakta vakit kaybedilmektedir.
Gençlerde maddenin kötüye kullanımına ne sebep olur?
Gençlik madde bağımlılığı problemlerinin tek bir sebebi yoktur. Madde bağımlılığı zamanla gelişir. Birden patlayan bir kullanım veya bağımlılık şeklinde başlamaz. Bir gençte madde kullanımı problemlerinin gelişmesinde değişik bir takım yollar vardır. Merak etmek ve arkadaş baskısı gençleri madde kullanımına iten en önemli faktörlerdir.
Gençlerde madde kötüye kullanımı problemlerinin gelişmesine yol açan bazı etkenler şunlardır:
- Yetersiz ya da çok aşırı ebeveyn gözetimi ve ikazı
- Düzensiz ve fazlasıyla ciddi disiplin
- Ebeveyn ve çocuk arasında iletişim ve anlayış eksikliği
- Madde kullanımına karşı kurallar ve beklentilerin yetersiz tanımlanması, yetersiz ifade edilmesi ve bu konuda yeterli bilgi sahibi olunmamasıdır
- Aile çatışması, aile içi şiddet
- Gencin alkol ve madde kullanımını destekleyen ebeveyn tutumu, ebeveyn alkolizmi veya madde kullanımı
- Genetik yatkınlık
- Çocuk/genç cinsel ve/veya fiziksel istismarı ve ihmali
- Gencin yaşadığı ve çözümlenmemiş travma
- Arkadaş grubu baskısı, grubun dışında kalma hissi, "hayır" diyememek
- Yüksek heyecan arayışı
- Dürtüsel hareket etme
- Psikolojik sıkıntı ve problemler
- Duygusal dengeyi sağlamakta zorlanma
- Akranlarının yaygın olarak kullandığı algısı
- Kullanmanın az zararlı olduğunun algılanması
- Merak
Yardım gerektiğini nasıl anlarsınız?
Bağımlılığın gelişmesi zaman alır, bu bir süreçtir. Bu yüzden de madde kullanımının erken fark edilmesi ve önleminin alınması çok önemlidir. Öncelikle ebeveyn iyi ve dikkatli bir gözlemci olmalıdır, özellikle de gencin hayatını oluşturan küçük detaylarda. Genel işaretler, dış görünüşü, arkadaşları veya fiziksel sağlığındaki belirgin değişiklikler soruna işaret ediyor olabilir.
Bunun haricinde madde kullanan genç daha fazla para harcamaya başlar ki madde bağımlılığının daha ilerlemiş hallerinde ailesinden ve/veya arkadaşlarından para, satmak için eşya vs. çalma durumları dahi görülebilir. Ebeveynler çocuklarına bu konu hakkında yaklaşırken yargılayıcı ve katı olmamalı, tam tersi çocukla iletişim kurmalı ve madde kullanımı problemini çözmek konusunda onu destekleyeceğini hissettirmelidir.
Ebeveynler kendilerini suçlayıp panik olmamalı, bunun bir hastalık ve öncelikle fiziksel olduğunu kabul edip soğukkanlılıkla yardım yolları aramalıdır. Aynı zamanda şunu unutmayın ki bağımlılık tedavisinde en önemli unsur kişinin bunu istemesi ve kendini hazır hissetmesidir. Zorlama ve tehdit geçici olarak işe yarar gibi görünse de ilerde bu davranışın tekrarlamasına yol açabilir. O yüzden de çocukla iletişim, yargısız yaklaşım ve empati çok önemlidir.
Ebeveynler, sigara, uyuşturucu ve alkol hakkında çocuklarına karşı sınırları çok iyi ve açık çizmelidir. Aynı zamanda çocuklarına iyi birer rol modelleri olmalıdır; çocuklarında görmek istemedikleri davranışları kendileri yapıp sonra da yasak koymak inandırıcılıklarını azaltacaktır. Çocuklar ve gençlerin, ebeveynlerin koyduğu kural ve beklentilerin, ebeveynlerin onlara duyduğu sevgi ve iyiliklerini düşünmelerinden kaynaklandığını anlamaları önemlidir bunun için de iyi bir iletişim şarttır.
Ebeveynler ayrıca gencin arkadaşları ve sosyal aktiviteleriyle aktif olarak ilgilenmelidir. Gençlerle kaliteli zaman geçirmek ve iyi örnek oluşturmak gereklidir. Aynı zamanda onların arkadaşlarını ve arkadaşlarının ailelerini tanımak da çok önemlidir. Uyuşturucu bağımlılığı gibi problemler gencin hayatında zaten varsa bile ebeveynlerin ve ailelerin, gencin davranışı üzerinde olumlu etkileri olabilir.
