Öfke Kontrolü
Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir? Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?
Öfke kontrol bozukluğu, bireyin sözlü veya fiziksel şiddet gibi öfke belirtilerini kontrol edememesi ve bu belirtilerin tehlikeli davranışlarla sonuçlanması olarak tanımlanıyor.
Bireyin öfkeliyken saldırgan davranışlar sergilemesi, öfke nedeniyle çevresiyle anlaşamaması, çoğu zaman kızgın hissetmesi, kin beslemesi ve intikam almayı düşünmesi öfke kontrol bozukluğunun belirtileri olarak gösteriliyor.
Öfke kontrol bozukluğu; stres, aile problemleri, zayıf iletişim becerileri, finansal sorunlar, depresyon, sevilen birinin kaybı, madde ve alkol kullanımı gibi nedenlerden kaynaklanabiliyor.
Peki, öfke kontrol bozukluğu nasıl tedavi ediliyor?
Öfke, tehditlere karşı doğal ve içgüdüsel bir tepkidir. Öfkenin kontrol edilmesi zorlaştığında, kişi kendisine ya da başkalarına yönelik incitici veya zarar verici şeyler söyleyebilir ya da yapabilir. Bu durum olası bir öfke bozukluğunun işaretidir. Yani aslında öfkenin kendisi bir bozukluk olarak kabul edilmese de bireyin, öfke belirtilerini kontrol edemez hale gelmesi ve bu belirtilerin tehlikeli davranışlarla sonuçlanması öfke kontrol bozukluğu olarak kabul edilir.
Öfke kontrol bozukluğunun belirtileri nelerdir?
- Arkadaşlar veya aile üyeleri tarafından öfke problemi olduğuna dair uyarılar alınması,
- Öfke nedeniyle iş arkadaşlarıyla anlaşmazlıklar yaşanması,
- Çoğu zaman kızgın hissedilmesi,
- Kin beslenmesi veya sürekli intikam almaya yönelik düşünülmesi,
- Öfkeliyken saldırgan olunması ya da saldırgan olmaya dair düşünülmesi öfke kontrol bozukluğunun belirtilerindendir.
Kişi, kendisinde bu belirtileri gözlemesi durumunda öfkesini kontrol etmeyi öğrenmek için bir uzmandan yardım almalıdır. Öfke farklı şekillerde de kendini gösterebilir. Bireyin öfkeyle ilgili inançları ve kendisinin nasıl davranması gerektiği yönündeki algısı, öfkenin dışavurum biçimini etkileyebilir. Öfke genellikle içe yönelmiş, dışa yönelmiş veya pasif olmak üzere üç yoldan ifade edilebilir.
İçe yönelmiş öfke, bireyin kendisine yönelttiği öfkedir. Kendisi hakkında olumsuz konuşmayı ve genellikle olaylar (gerçek veya algılanan) için kendini suçlamayı içerir. Bazı kişiler öfkesinden kaynaklanan zararlı davranışları için bir "ceza" biçimi olarak kendilerini mutlu edecek şeylerden mahrum bırakabilirler. İçe yönelmiş öfkenin diğer örnekleri arasında izolasyon (kendini soyutlama) ve kendine zarar verme sayılabilir.
Dışa yönelmiş öfke, bariz bir öfke belirtisi gibi görünen davranışları içerir. Bu davranışlar genellikle bağırmak, küfretmek, bir şeyleri kırmak, başkalarına fiziksel veya sözlü olarak tacizde bulunmayı içerir.
Pasif öfke, kişinin memnuniyetsizliğini ifade etmek için dolaylı veya gizli yollar kullanmasıdır. Pasif öfke gösteren bir kişi alaycı olabilir, kaba sözler söyleyebilir, somurtabilir veya sessiz kalabilir.
Öfke kontrol bozukluğunun nedenleri nelerdir?
Öfke tepkisini tetikleyebilecek yaygın görülen durumlar şunlardır:
- Stres
- Aile problemleri
- Zayıf iletişim becerileri
- Finansal sorunlar
- Depresyon
- Madde kullanımı veya alkolizm
- Yas
Diğer yandan, epilepsi gibi bazı beyin hastalıkları öfke kontrol bozukluğuna sebep olabilir. Epilepsi hastalığının bazı türleri tipik olarak bayılmalarla değil de öfke patlamalarıyla seyreder.
Öfke kontrolünü sağlamak için nelere dikkat edilmeli?
Öfkeli hissedilmeye başlanması durumunda öfke yönetimine yardımcı olabilecek bazı tedbirler vardır.
Mola verilmeli: Gün içinde kısa molalar verilmelidir. Birkaç dakikalık sessiz zaman, sinirlenmekten koruyabilir veya olaylara sinirlenilmeden hazırlanılmasına yardımcı olabilir.
Konuşmadan önce düşünülmeli: Öfkeye neden olay anında sonradan pişman olunabilecek bir şey söylemek kolaydır. Düşünceleri toplamak için birkaç dakika ayrılması bile gerilimi dağıtabilir. Bu kısa süre aslında diğer kişiye de aynısını yapma şansı verecektir.
Gevşeme becerileri geliştirilmeli: Nefes alma egzersizleri, "İyiyim" veya "Sakin ol" gibi sakinleştirici bir cümleyi tekrarlamak veya mutlu bir anı hatırlamak gibi gevşeme becerileri yardımcı olabilir. Günlük tutmak veya sevilen müzikleri dinlemek için zaman ayırmak da rahatlamaya ve duyguları düzenlemeye yardımcı olabilir.
Sakinleşildiğinde yaşanılan öfke ifade edilmeli: Hayal kırıklığını ifade etmekte sorun yok. Çatışma olmadan da iddialı olunabilir.
Egzersiz yapılmalı: Fiziksel aktivite, genellikle öfkeye neden olan stresi azaltmaya yardımcı olabilir. Artan stres veya öfke hissedilmeye başlanması durumunda, tempolu bir yürüyüş yapılmalı veya koşulmalıdır. Egzersiz, öfke hissi yaratan endorfini serbest bırakır.
